Muhammed B. İshak En-Nedim epub El-Fihrist

Muhammed b. Ishâk en-Nedîm’in (v.380/990) el-Fihrist adini tasiyan bu eseri, Islam kültür tarihinin ilk dört asrina isik tutan essiz bir kitaptir. Bunun en açik delili Flügel’in el-Fihrist üzerinde 20 yil çalismis olmasi (1850-1870), V. Polosin’in onu doktora konusu yapmasi ve D. Bayard’in onu Ingilizceye (New York & London 1970) çevirmis olmasidir. Öte yandan el-Fihrist’in Almancasi (Leibzig 1872) yayinlandiktan 3-4 sene sonra (1876) modern kütüphaneciligin babasi sayilan Melvil Dewey (1851-1931) dünyaca ünlü “Onlu Kütüphane Sistemi”ni yayinlamistir. Buradan hareketle, “Dewey, bu sistemini el-Fihrist’in Onlu Sistemine borçludur” denebilecegi ve bu eserin onun temel düsünceleri üzerinde ilham verici biçimde tesir ettigi düsünülmektedir. Islam dünyasinda rical ve müellefat hakkinda bilgi veren veya eser yazar her müellif (Yâkût el-Hamevî, Ibnu’n-Neccâr, el-Merzubânî, Ibn Hacer, H. Zehebî, C. el-Kiftî, Ibn Kutlûbogâ, Ibn Hallikân, Safedî, Katip Çelebi, Ismail Pasa, Ziriklî, R. Kehhâle, Brockelmann, M. Berthelot, S. Hunke, F. Sezgin vd.), mesrebi ve mezhebi ne olursa olsun, mutlaka el-Fihrist’e dayanmistir. Tarih, Edebiyat, Sarf-Nahiv, Fikih, Siyer, Kelam, Tip ve Felsefe gibi her ilmi disiplin, en-Nedîm’in verdigi bilgilerden istifade etmistir. Bu açidan el-Fihrist, bir merciden daha çok bir masdar, bir kaynaktan çok “kaynaklarin kaynagi” olarak degerlendirilebilir. Böyle bir eserin Türkçesinin Almancasindan 145 yil sonra çikmis olmasi kültür tarihimiz açisindan büyük bir ayip sayilmaz mi?