Yavuz Demirtaş doc XVII. Yüzyıl İstanbul’unda Mutasavvıf Musikişinaslar

17. Yüzyil Istanbul'unda yasamis mutasavvif-mûsikîsinaslarin kimler oldugu, nasil bir hayat yasadiklari, mûsikî bakimindan hangi özelliklere sahip olduklari, Türk Mûsikîsi'ne katkilari, XVII. yüzyil ve Istanbul'un Türk Mûsikîsi açisindan önemi, devlet ricâlinin destegi ile büyük mûsikîsinaslarin varliginin Türk Mûsikîsi'nin gelisip yayilmasinda oynadiklari rol ve Islâm'in özünü teskil eden tasavvufun mûsikîsinaslar ve Türk Mûsikîsi üzerindeki etkisi gibi hususlar hakkinda bilgi vermeyi amaçlayan bu çalismamiz, XVII. Yüzyil Istanbul'unda icra olunan Türk Mûsikîsi'ne dair yapilan en kapsamli, güvenilir ve düzenli çalisma olmasi hasebiyle önem arz etmektedir. Adindan da anlasilacagi üzere çalismamiz; “XVII. Yüzyil”, “Istanbul” ve “Mutasavvif Mûsikîsinaslar” olmak 3 (üç) ayak üzerine oturmaktadir. Çalismamizin Birinci Ayagi'ni olusturan XVII.Yüzyil, 1600 ile 1700 yillari arasindaki zaman dilimini kapsamaktadir. Ancak çalismamizda bu ölçü esnek tutulmus ve - yerine göre - bir önceki asrin son çeyregi ile bir sonraki asrin ilk çeyregi de XVII. Yüzyilin sinirlari içerisine dâhil edilmistir. Çalismamizin Ikinci Ayagi'ni da Istanbul olusturmaktadir. Istanbul disinda Bursa, Edirne, Konya, Diyarbakir gibi sehirlerde de pek çok mutasavvif-mûsikîsinas bu zaman diliminde Türk Mûsikîsi ile istigal etmis, ancak Istanbul ile herhangi bir baglari olmadigi için bunlar çalismamizda kapsam disi birakilmistir. Çalismamizin Üçüncü ve Son Ayagi'ni ise mutasavvif - mûsikîsinaslar olusturmaktadir. XVII. Yüzyil Istanbul'unda mûsikîyle istigal eden mutasavvif mûsikîsinaslari kapsayan çalismamizda, büyük bir çogunlugun mutasavvif olduklari kuvvetle muhtemel oldugu halde “mutasavvif” olduklarina dair haklarinda kesin bilgi bulunmayan mûsikîsinaslar kapsam disinda tutulmustur. Meselâ; kaynaklardaki bilgilere göre mutasavvif olmasi kuvvetle muhtemel olan Hâfiz Post, söz konusu ihtimalden dolayi mutasavvif mûsikîsinaslardan sayilmayip kapsam disinda birakilmistir. Konumuzla ilgili bilgilerin yok denecek kadar az olmasi, olanlarin da genellikle iç içe geçmis, daginik ve bazen de mütenâkiz bir halde bulunmasi vs. durumlar çalismamizin belli basli problemleri arasinda yer almaktadir. Ancak okuyucularin çalismamizdan istifade edebilmeleri için tüm bu olumsuzluklar mümkün oldugunca giderilmeye, cümle ve tespitlerimiz anlasilir, akici ve kalici hale getirilmeye çalisilmistir. Meselâ; XVII. Yüzyilda Türk Mûsikîsi'nde kullanilan makamlar, usûller, formlar, sazlar ile bu zaman diliminde Istanbul'da mûsikî icra eden mûsikîsinaslar alfabetik siraya göre siralanmis, hatali ve yanlis bilgiler belirtilerek dogrulari vurgulanmis, mevcut bilgilerden elde edilen sonuçlar da, daha anlasilir, akici ve kalici olmasi için maddeler halinde verilmistir.