M. Fatih Birgül epub İbn Rüşd'de Burhan

İbnRüşd hakkında, etkileyici bir genelleme yapmak istesek, herhalde en uygun yargı: XII. Yüzyılda, Kurtubada yetişmiş, Müslüman ve Kâdıl-kudât Aristoteles olurdu. Şüphesiz gelmiş geçmiş en büyük ve en etkili filozoflardan biri olan Aristotelesin, kendisinden on beş asır sonra yaşamış İbnRüşd tarafından, böylesine derin bir biçimde kavranmış olması, gerçekten de başlı başına bir hayret mevzuudur. Fakat İbnRüşdün dehası, özellikle, Aristotelesin, bilimsel düşüncenin ve bilimsel bilginin kurucusu ve sistemleştiricisi olarak kavranmasında kendisini göstermektedir. Şunu açıkça vurgulamak gereklidir: İbnRüşd, bilimin merkezini oluşturan burhân teorisi kapsamında yaptığı analizlerle, bilimsel düşüncenin kurucusu olan Aristotelesin sistemini işlemiş, geliştirmiş ve deyim yerindeyse güncellemiştir. Bu bakımdan Aristotelesin sıradan bir yorumcusu değil, Stageiralı ile aynı amaca yönelmiş bir filozof olarak değerlendirilmesi uygundur. Hatta İbnRüşd hakkında ileri sürdüğümüz Müslüman Aristoteles nitelemesi, tekrar belirtelim ki, bizce, kesinlikle doğrudur. Demek istediğimiz, A. Koyrénin Aristoteles felsefesi hakkındaki saptamasının, aynen İbnRüşd için de geçerli olduğudur. Çünkü İbnRüşdün ortaya koyduğu felsefî sistem de, tıpkı Stageiralınınki gibi Bilgiye susamış insanlara seslenir. Her şeyden, hatta felsefe olmaktan önce, bilimdir. Dinsel bir tutuma akrabalığı nedeniyle değil, kendi bilimsel değeriyle ortaya koyar kendisini.