H. Hüseyin Öztürk doc Hava Kalitesi Yönetimi

Hava kalitesi, insan ve çevresi üzerine etki eden hava kirliliğinin göstergesi olan ve çevre havasında bulunan hava kirleticilerin artan miktarıyla azalan bir ölçüttür. İnsan, hayvan, bitki veya eşyalara zarar verebilecek miktarlarda toz, tütsü, gaz, sis, koku, duman veya buharlar gibi dış atmosferde bulunan bir veya daha fazla kirletici hava kirliliğine neden olmaktadır. Hava kirliliği, doğal olaylar, sosyal ve ekonomik etkinlikler sonucu oluşan is, duman, toz, gaz, buhar ve aeresol biçimindeki kirleticilerin havanın doğal bileşimi ve yapısını olumsuz yönde etkileyerek, insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunması olayıdır. Hava kirliliği, canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve/veya maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerinde miktar ve yoğunluğa ulaşmasıdır. Bir başka deyişle hava kirliliği; havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin; insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır. İnsanların çeşitli etkinlikleri sonucunda meydana gelen, üretim/tüketim işlemleri sırasında oluşan atıklarla, hava kirlenerek, yeryüzündeki canlı hayatı olumsuz yönde etkilenmektedir. Ülkemizde hava kalitesi yönetimine ilişkin usul ve esaslar Avrupa Birliği (AB) çevre mevzuatıyla tam uyumlu olan "Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi (HKDY) Yönetmeliği" ile belirlenmiştir. Bu Yönetmelik ile temel olarak 13 kirleticiye ilişkin, insan sağlığı ve çevrenin korunabilmesi için sağlanması gerekli olan limit değerler belirlenmiştir. Sonuç olarak, AB ülkelerindeki hava kalitesi değerlerine ulaşılması hedeflenen bu Yönetmelikte; 2014 yılına kadar mevcut hava kalitesi sınır değerlerinin kademeli olarak azaltılması; 2014 yılından itibaren de önlem alma yükümlülükleriyle beraber yine kademeli olarak ana hedefin yakalanması öngörülmektedir. İnsan sağlığı ve çevrenin korunabilmesini için, ülkemizde hava kalitesi sınır değerleri bir plan dahilinde azalmakta; dolayısıyla mevcut hava kalitesinin iyileştirilmesi için atılması gerekli adımların önemi her geçen gün daha da artmaktadır. Bu kitapta; hava kalitesi kontrol ve yönetimine ilişkin bilgiler derlenmiştir. Hava kirleticilerin; özellikleri/etkileri/ölçülmesi/izlenmesi ile bu kirleticilerin insan/bitki ve iklim değişikliğine olan etkileri ve bu olumsuz etkilerin giderilebilmesi için alınabilecek önlemler incelenmiştir. Çalışmanın konu ile ilgilenenlere yardımcı olmasını dileriz.